Excursie Essen 6 oktober 2013
Voor deze excursie vertrokken we op zaterdagochtend 6 oktober met 7 leden van de ontwerperskring naar Essen.
Het Ruhrgebied was in 2010 Culturele Hoofdstad van Europa als afronding van de omvorming van het Ruhrgebied. Het verdwijnen van de zware en vervuilende industrie is gebruikt om o.a. de aandacht voor cultuur te stimuleren en daarvoor verlaten industriële gebouwen en installaties ter beschikking te stellen.
Voorbeelden van deze omvorming zijn in het hele Ruhrgebied te vinden, maar om in één dag een druk programma af te kunnen werken hebben we ons beperkt tot Essen, centrum van het Ruhrgebied, op slechts 150 autokilometers van Oss.
Grugapark
Ons eerste doel was het Grugapark. Dit park ligt bij de Messe-gebouwen en is in 1929 geopend, in de oorlog gebombardeerd en heropend in 1952. Hoewel het park zelf ook de moeite van een bezoek waard is, was ons voornaamste doel het in 2005 geopende Ronald McDonaldhuis van de kunstenaar/architect Friedensreich Hundertwasser. Het biedt een tijdelijk huis voor ernstig zieke kinderen die in de nabijgelegen universiteitskliniek worden behandeld. Het huis is gebouwd in de bekende stijl van Hundertwasser met vloeiende vormen en uitbundig kleur- en materiaalgebruik.
Margarethenhöhe
De volgende (korte) stop was in de nabijgelegen tuinstad Margarethenhöhe, gebouwd tussen 1909 en 1920. De wijk is vernoemd naar en gesticht door Margarethe Krupp. Essen was de woonplaats van de familie Krupp en een centrum van de staal- en oorlogsindustrie.
De wijk is ruim opgezet met veel groen en afwisseling in de bebouwing. Het herstel na bombardementen in de 2e wereldoorlog is gebruikt om een aantal (te) kleine woningen samen te voegen en tot op de dag van vandaag is de wijk een geliefde woonplek.
Museum Folkwang
Museum Folkwang vormt een groot contrast met tuinstad Margarthenhöhe. Het museum is in 2010 heropend ter gelegenheid van de door David Chipperfield ontworpen uitbreiding. Het geheel is zeer ruim en transparant opgezet en herbergt een grote collectie van vooral 19e en 20e-eeuwse kunst. Daarnaast is er ruimte voor grote tijdelijke tentoonstellingen. Hier hebben we ook de lunch gebruikt.
Alvar Aalto Theater
Een korte wandeling in de regen bracht ons naar het Alvar Aalto Theater, waar we een afspraak hadden voor een rondleiding. In 1959 won Aalto de prijsvraag voor een nieuw theater, maar pas in 1983 is met de bouw begonnen, jaren na het overlijden van Aalto. Het theater is niettemin geheel volgens het oorspronkelijke ontwerp uitgevoerd en in 1988 geopend. Het vormt door de zeer gedetailleerde uitwerking van Aalto één samenhangend kunstwerk.
Door het slechte weer en tijdgebrek hebben we de buitenzijde van het gebouw en de mooie ligging in het stadspark niet goed kunnen bekijken. Maar dat werd meer dan goedgemaakt door de rondleiding binnen. Zeer aanbevolen.
ThyssenKrupp Quartier
Verder naar het westen van de stad, het ThyssenKrupp Quartier. De inmiddels gefuseerde firma’s Thyssen en Krupp hebben enkele oude industriecomplexen afgebroken en daar hun nieuwe hoofdkantoren gevestigd. De kantoren zijn in een campusachtige omgeving geplaatst en naast de campus is een groot park ontwikkeld. Ook in de verdere omgeving van de campus zijn stadsvernieuwingsprojecten gestart. Het oude industriegebied krijgt hier een nieuwe invulling.
Het industriegebied dat wel in zijn oorspronkelijke vorm is behouden is Zollverein in het noorden van de stad. Het complex is 100 ha. groot en bestaat uit de grootste kolenmijn van Duitsland en een cokesfabriek. In 1986 is de kolenwinning beëindigd en nadat sloopplannen zijn verijdeld door het complex een monumentenstatus te verlenen, ontwikkelde Rem Koolhaas in 2001 een masterplan voor het gebied. Unesco heeft het geheel op de lijst van Werelderfgoed geplaatst.
De gebouwen bij Schacht XII, in Bauhausstijl, zijn alle gerenoveerd. Hier is ook het in 2010 geopende Ruhrmuseum gevestigd, alleen al goed om een dag voor uit te trekken. Verderop ligt de Kokerei, de cokesfabriek, een zeer grootschalig en imponerend complex. Hier werd steenkool omgezet in cokes, brandstof voor de hoogovens. Bij dat proces kwamen allerlei nevenproducten vrij als grondstof voor de chemische industrie.
Naast nog een groot aantal al of niet gerenoveerde gebouwen, telt het complex ook een opvallend nieuw gebouw: de designacademie van het architectenbureau Sanaa.
Om de dag in sfeer af te sluiten hebben we gedineerd in het op het terrein gelegen Casino Zollverein. Dit restaurant is gevestigd in de oude compressorhal en naast de uitstekende kaart alleen al daarom een bezoek waard.
Geestelijk en lichamelijk gesterkt verlieten we Essen.
Essen en Omgeving hebben nog veel meer te bieden, maar ons 1-daagse programma kan ik iedereen aanbevelen.